Zadar i Split - miejsca z Historią

Miasto o wielu twarzach, czyli co kryje historia Zadaru

Z pewnością nie każdy wie, że Zadar to ogromny skarbiec kultury i sztuki z niemal wszystkich okresów w historii dziejów świata. Zaczynając od starożytności i antyku, podążając przez okres średniowiecza oraz renesansu dojdziecie aż do czasów sztuki współczesnej. Przechadzając się centrum, ujrzycie wiele cennych zabytków, nie poprzestawajcie na tym – miejsca sięgające przeszłością do antyku są porozrzucane po całym mieście. Najbardziej rozpoznawalnym obiektem w mieście jest XI-wieczny Kościół św. Donata z czasów średniowiecza oraz Krševana, czyli kościółki romańskie i wieża św. Marii z XII wieku. Jednak największym dziedzictwem Zadaru i zarazem największą jego dumą są pozostałości antyczne po czasach starożytnych, które można tu spotkać za każdym rogiem.

Zadar, jako małe chorwackie Wieczne Miasto

Spacerując uliczkami Zadaru, będziecie mieć wrażenie, jakbyście przenieśli się w czasie do bardzo odległej przeszłości. To wyjątkowe przeżycie – znaleźć się w miejscach wybudowanych rękoma ludzi żyjących dwa tysiące lat temu. Ludzie zakładali tu osady od IX wieku p.n.e., choć tak naprawdę obecny Zadar, a ówczesna Jadera dołączył do Imperium Rzymskiego dopiero w I wieku p.n.e. Z dawnej obecności Rzymian pozostały same korzyści: wspaniałe mury obronne oraz spektakularne bramy, ale też świątynie, amfiteatr oraz forum. Dzięki obecności cesarstwa nad Morzem Adriatyckim, miasto rozkwitło i rozwinęło się zarówno pod względem gospodarczym jak i kulturalnym. To właśnie powód, dla którego obecny Zadar nazywany jest nieoficjalnie małym Rzymem. Jednym ze śladów starożytności jest specyficzny układ dróg: miasto zbudowane na planie prostokąta, który wyznaczają dwie główne ulice w kierunku północ-południe (Cerda) i wschód-zachód (Decamenus) – to główne drogi wszystkich antycznych miast budowane na wzorze castrum romanum, czyli rzymskiego warownego obozu. O czasach antyku przypomina też rzymskie forum, które jednocześnie jest największym forum na całym wschodnim wybrzeżu Adriatyku. Wyryte w kamieniu napisy dowodzą, że miejsce powstało z rozkazu cesarza Oktawiana Augusta – pierwszego rzymskiego władcy w Chorwacji w I wieku p.n.e.

Tylko w Zadarze

Jeszcze parę wieków parę wieków temu szkło było luksusem. Zmieniło się to właściwie dopiero jakiś czas po rewolucji przemysłowej. Ten fakt pozwala właściwie spojrzeć na Muzeum Szkła Antycznego. To nie tylko jedyne takie miejsce w Chorwacji, ale też na całym świecie. Starożytni potrafili uzyskać odpowiednio wysoką temperaturę, która zamieniała piasek w przezroczyste lub kolorowe szkło. W muzeum znajdziecie ogromne zbiory tysiąca rozmaitych szklanych przedmiotów z okresu od I wieku p.n.e. do V wieku n.e., które są efektem wykopalisk prowadzonych na terenie nie tylko Zadaru, ale też pobliskiego Starigradu i Asseriji.

Jednak zanim eksponaty trafiły do Muzeum Szkła Antycznego, przebyły długą drogę, podróżując między innymi po wystawach w Wenecji, Rzymie, Lizbonie oraz wielu innych europejskich miastach, wszędzie wzbudzając zachwyt już samym faktem przetrwania tak kruchych przedmiotów. Obecnie, oprócz ponad 2000 eksponatów na miejscu, wirtualnie można zobaczyć pozostałe zbiory szkła z całego kraju. To daje wyjątkową możliwość podziwiania antycznych szklanych znalezisk z całego obszaru Chorwacji nie ruszając się z miejsca. Na prawdziwych ciekawskich czeka warsztat do wydmuchiwania szkła, zaś pozostali mogą odwiedzić niewielki sklepik z pamiątkami muzeum. Warto też zajrzeć do Muzeum Archeologicznego, w którym znajdują się zbiory cennych pamiątek znalezionych na obszarach Północnej Dalmacji. Możecie zobaczyć tam nie tylko przedmioty z czasów rzymskich, ale też fantastyczne obiekty z wielu innych okresów historycznych jak średniowiecze, barok, renesans czy gotyk – głównie są to przedmioty codziennego użytku jak szklane czy gliniane naczynia, maski, breloki, sztućce czy wazy.

Split – śladami cesarza Dioklecjana

Jeśli choć trochę interesuje Was historia czasów następcy Rzymu – Bizancjum, Split to miejsce obowiązkowe na Waszej mapie. To tutaj znajduje się jeden z najważniejszych zabytków w całej Chorwacji – Pałac Dioklecjana. Obiekt prawdopodobnie powstał w 298 roku n.e. i został zbudowany, tak jak Zadar, na wzór rzymskiego castrum romanum, czyli na planie prostokąta z dwiema głównymi ulicami (zupełnie jak w przypadku Zadaru). Pałac zdobiły cztery bramy rozmieszczone po każdej ze stron świata: Brama Żelazna od zachodu, Złota od północy, Srebrna od wschodu oraz Brązowa od południa. Ta ostatnia wraz z południową ścianą pałacu znajdowała się tuż nad brzegiem morza i zdobił ją portyk wsparty na kolumnach, dzięki któremu można było spacerować wzdłuż wybrzeża. Trzy pozostałe boki zabezpieczone były wysokimi basztami umiejscowionymi na całej długości murów. Do dzisiaj przetrwała tylko jedna z bram – północna Złota Brama. Znajdująca się wewnątrz pałacu, świątynia Jowisza powstała z polecenia samego Dioklecjana także istnieje do dziś, jednak jako baptysterium przebudowane w VIII wieku.

Można podziwiać też mauzoleum, które powstało za czasów cesarza – obecnie jest to katedra z dobudowaną dzwonnicą, która została przerobiona w VIII wieku. Z czasów Dioklecjana pozostał także starożytny dziedziniec zwany perystylem, choć obecnie jest to teatr oraz westybul, czyli ogromny przedsionek, stanowiący główne wejście do pałacu. Budowla została doceniona na świecie w 1979 roku i wraz zabytkowym centrum miasta została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.