Zabytki, pochody, tańce… Czeskie cuda świata, czyli lista dziedzictwa UNESCO

1 Położona w Brnie do dziś uważana jest za jedną z czterech najznamienitszych willi świata i wzorcowy przykład architektury modernistycznej. Dzieło sławnego niemieckiego architekta Miese van der Rohe powstało na życzenie małżeństwa Grety i Fritza Tugendhat z bogatej brneńskiej rodziny włókienników. Budynek – posadowiony na pagórku – tworzą trzy kondygnacje, choć od strony ulicy wydaje się, że liczy on tylko jedno piętro. Środkowy poziom to część mieszkalna i reprezentacyjna – symbolicznie podzielona kotarami, drewnianą półokrągłą ścianą i ścianą z onyksu zmieniającą kolor pod wpływem promieni słonecznych. Górny poziom to hall, sypialnie, pokoje dziecięce i pokój niani.

2 Najwspanialsze z Miast Róży, czyli średniowiecznych miasteczek, których nazwa pochodzi od herbu Hradców (czarna róża) i Rožmberków (czerwona róża). Zachwyca m.in. monumentalna panorama zamku górującego nad renesansową architekturą miasteczka. W zamku wytyczono kilka tras zwiedzania – można poznać życie arystokracji, obejrzeć salę balową czy np. teatr barokowy, jeden z najlepiej zachowanych tego typu obiektów na świecie. Z kolei w miasteczku m.in. domy mieszczańskie i ich zabytkowe fasady, a także np. kościół św. Wita.

3 Najbardziej bajkowa wioska w całej Republice Czeskiej, która przez 800 lat miała taką samą liczbą budowli – 17 gospodarstw z domami w stylu tzw. wiejskiego baroku, stodołami i oborami, do tego kuźnia, dwie karczmy i mała kapliczka św. Jana Nepomucena. Do dziś większość domów jest zamieszkała, a tradycja nadal żywa; mieszkańcy organizują m.in. mięsopust i jarmark oraz startują w konkursie na najpiękniejszą palmę.

4 Ogród Kwiatowy i Ogród Przypałacowy powstałe w XVII wieku należą do najpiękniejszych w Europie – symetryczne, z bogactwem rzeźb i fontann. Ich dopełnieniem jest monumentalny pałac barokowy z wysoką wieżą (niezapomniana panorama miasta), a także Piwnice Arcybiskupie (degustacja wina) oraz znana w całej Europie galeria obrazów środkowoeuropejskiego malarstwa z XV – XVIII wieku. Najcenniejszym i najbardziej znanym dziełem jest obraz weneckiego mistrza Tycjana Veceliego.

5 To najciekawsza i najcenniejsza miejscowość w okolicach Pragi. Przez ponad 200 lat była drugim co do wielkości miastem Czech (w XIV wieku miała tyle ludności co ówczesny Londyn). Mieściły się tu m.in. jedyna w kraju mennica – dziś zwiedzać można m.in. muzeum srebra, a także tunele starej kopalni. Warto zobaczyć też: historyczne stare miasto z kościołem św. Barbary (z późnogotyckimi i renesansowymi malowidłami) i katedrę Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (zwaną świątynią światła).

6 Najpiękniejszy obszar krajobrazowy w Europie nazywany też Ogrodem Europy. Tworzą go rozległe tereny z okazałymi budowlami, w tym m.in. zamkiem Lednice – miejsce letnich spotkań szlachty i Valtice – siedziba austriackich i morawskich możnowładców z Lichtenensteinu. Ten ostatni znany jest także z tradycji winiarskiej (winorośl przybyła z legionami rzymskimi cesarza Marka Aureliusza, dzięki czemu dziś można skosztować morawskiego wina w tutejszym Salonie Wina). W parkach (ogrody w stylu francuskim i angielskim) są także m.in. minaret i pałacyk myśliwski Randez-vous.

7 Jeden z najpiękniejszych przykładów stylu renesansowego w Czechach. Reprezentacyjna siedziba rodu Pernsztejnów to nie tylko wspaniałe zabudowania i urządzone z przepychem komnaty – w jednej z nich znajduje się żyrandol z nagrodzonego Oscarami filmu "Amadeusz" Miloše Formana. To też romantyczny ogród (w stylu francuskim i angielskim) oraz tajemnicze podziemia – to w nich znajdują się rzeźby jednego z największych rzeźbiarzy czeskich XX wieku Olbrama Zoubka. Ciekawostką jest fakt, że to tu, pałacowym browarze w roku 1824 przyszedł na świat Bedřich Smetana, jeden z najwybitniejszych kompozytorów XIX wieku.

8 To tu znajduje się największa wolno stojącą barokowa rzeźba Europy środkowej. Kolumna Świętej Trójcy jest tak ogromna, że mieści kilka małych kaplic. Stanęła w Ołomuńcu jako wotum wdzięczności za uniknięcie zagłady. Swego czasu duma z niej była tak duża, że podczas oblężenia mieszkańcy poprosili pruskiego generała o oszczędzenie kolumny przed ostrzałem. Ich prośbie stało się zadość.

9 Matka miast lub najpiękniejsze miasto świata – tak mówiło się o Pradze już od średniowiecza. To miejsce, gdzie podziwiać można zarówno gotyckie klasztory, barokowe kościoły, jak i np. renesansowe ogrody. Chlubą są przede wszystkim: Zamek Praski – symbol Czech, od dawien dawna siedziba czeskich władców i, według Księgi Rekordów Guinnessa, największy średniowieczny zamek na świecie oraz Rynek Staromiejski – należący do najpiękniejszych na świecie. Koniecznie trzeba się też udać do m.in. Josefova – dzielnicy żydowskiej, na Most Karola i na Wyszehrad czyli kolebkę czeskiej państwowości.

10 Najdoskonalszy przykład włoskiego renesansu na północ od Alp i miasto z jednym z najpiękniejszych rynków w Europie – wygląda jak z bajki Hansa Christiana Andersena (kolorowe fasady to świadectwo pozycji i zasobności właścicieli). W tle romantyczny zamek (m.in. Złota Sala, Sala Rycerska i Afrykańska oraz biblioteka i dawne stroje) oraz stawy okalające miasto.

11 Najlepiej zachowana i największa w Europie dzielnica żydowska – tworzą ją m.in. dwie synagogi, ratusz, dom rabina, przytułek, szkoła, stary cmentarz (jeden z największych w Europie, ponad 2 tysiące nagrobków) i plątanina ciasnych uliczek. Łącznie do dziś przetrwały 123 domy (w różnych stylach), z których pierwsze zaczęły powstawać jeszcze w XII wieku.

12 Sanktuarium Pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena to jedna z najbardziej oryginalnych budowli w Europie. Liczy: 5 bram, 5 kaplic i 5 ołtarzy, a jest dziełem architekta Jana Błażeja Santiniego Aichla. Cyfry to nawiązanie do jednej z legend – kiedy św. Jan Nepomucen został zgładzony (za to, że nie chciał zdradzić tajemnicy spowiedzi) nad jego głową miało się ukazać pięć gwiazd.

13 Na liście wstępnej UNESCO jest kolejnych 18 obiektów. Wśród nich m.in.: Zachodnioczeski Trójkąt Uzdrowiskowy, Skalne miasta Czeskiego Raju, Twierdza w Terezinie i np. Karlštejn. Niematerialne dziedzictwo UNESCO

14 Niematerialne dziedzictwo UNESCO

15 Jedna z najstarszych i najpiękniejszych uroczystości ludowych. Impreza odbywa się w maju w wielu miejscowościach w regionie Slovacko na południu Moraw (najpopularniejszą jest Jazda Królów w miasteczku Vlčnov).

16 To nawiązanie do przejazdu przez Morawy w 1469 roku króla Węgier Macieja Korwina, dokładnie jego ucieczki w kobiecym stroju po przegranej bitwie. Stąd też chłopcy jeżdżą na odświętnie przystrojonych koniach i zbierają dary dla swojego króla. Tym ostatnim zostaje z reguły kilkunastoletni chłopiec, tego dnia ubrany w damski strój ludowy i strzeżony przez członków straży przybocznej. Obowiązkowo trzyma w ustach różę – symbol milczenia, jakie musiał zachować węgierski monarcha, by nie zostać rozpoznanym. Imprezie towarzyszą: występy zespołów folklorystycznych, śpiewy i tańce oraz degustacja morawskiego wina.

17 Organizowane każdego roku w lutym w regionie Hlinecko, niedaleko Pardubic. Przebierańcy, w tym m.in. Turcy, żonka, słomiane kukły, rakarz, kominiarze i niedźwiedź wędrują od domu do domu, by nieść szczęście, zdrowie i radość każdemu. I choć pochody odbywają się w całym kraju, to jednak w mikroregionie Hlinecko przez 200 lat zachowały autentyczne cechy.

18 Najpiękniejsze są w miejscowościach: Vortová, Studnice, Hamry, Blatno, Podhradí, Vitanov czy Stan u Hlinska.

19 Warto zajrzeć do pobliskiego skansenu Wesołe Wzgórze i obejrzeć ekspozycję regionalnych masek karnawałowych.

20 Tańczą go tylko mężczyźni w strojach ludowych i przy akompaniamencie muzyki cymbałowej lub orkiestry dętej. Verbuňk nie ma z góry narzuconej choreografii – wiadomo tylko, że mają być: podskoki, wyskoki, przysiady, obroty i klaskanie w dłonie. Liczy się fantazja i umiejętność tańczącego. A także jego śpiew – jest nieodłącznym elementem pokazu. Początkowo był tańcem pożegnalnym mężczyzn powołanych do wojska – świadectwem ich gotowości do trudnej służby w wojsku oraz sposobem na wywołanie wrażenia na dziewczętach.

21 Na liście czeskiego niematerialnego dziedzictwa UNESCO znajdują się także sokolnictwo i lalkarstwo. W 2017 roku zgłoszone zostały kolejne pozycje: ręczny wyrób ozdób szklanych i modrodruk, czyli specjalna technika druku na tkaninie.