Szczyrk to małe turystyczne miasteczko położone w wąskiej dolinie potoku Żylicy, pomiędzy Klimczokiem (1117 m n.p.m.) a Skrzycznem (1257 m n.p.m.), zimą znane jako narciarskie eldorado, lecz także bardzo popularne latem. Otoczone wieńcem pięknie zalesionych piaskowcowych gór, z których spływają liczne potoki, ma doskonałe warunki do całorocznego wypoczynku i rekreacji. Można tu jeździć na nartach i snowboardzie, uprawiać górskie kolarstwo, lotniarstwo lub udawać się na piesze górskie wędrówki. Jednym słowem - każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Reklama

Garnek, rogalek i szczyrkanie

Tereny dzisiejszego Szczyrku zostały zasiedlone stosunkowo późno. Jak mówią kroniki, pod koniec XV wieku wybuchały tu często zarazy, które zmuszały ludzi do opuszczenia zasiedlonych wcześniej terenów górnego dorzecza Wisły. Część z nich dotarła nad dzisiejszą Żylicę i osiedliła się w wąskiej kotlinie między szczytami gór. Kroniki dopiero na początku XVII wieku wspominają osadę Szczyrk i jej stu mieszkańców, jednak z pewnością pierwsi osadnicy dotarli tu znacznie wcześniej. Pierwsi mieszkańcy zajmowali się uprawą pól, które uzyskiwali, wycinając lasy, oraz hodowlą bydła i owiec. Wełnę owczą przerabiali na sukno, z wykarczowanego drewna wyrabiali gonty do pokrycia dachów oraz zajmowali się przetwórstwem mleka. Do dziś w herbie miasta symbole słońca, wody i roślin połączone są z motywami garnka i rogalka stosowanych w przetwórstwie mleka.

W 1618 roku Szczyrk wszedł w skład tzw. państwa łodygowickiego, tworząc jego zachodnią granicę. Szczyrkowianie ostrzegali przed zbliżającym się od strony Śląska wrogiem, rozpalając w górach ogniska. W okresie rozbiorów osada znalazła się w zaborze austriackim. Przed I wojną światową wielu mieszkańców w poszukiwaniu pracy wyemigrowało do Stanów Zjednoczonych i Kanady. Dopiero w okresie międzywojennym Szczyrk stał się letniskiem chętnie odwiedzanym przez bogatych fabrykantów i kupców z Bielska i Białej. W jego granice została włączona wówczas wieś Salmopol leżąca na Przełęczy Salmopolskiej. Powstały pensjonaty, wille, deptak spacerowy oraz oświetlono ulice. Po wybudowaniu drogi i uruchomieniu komunikacji autobusowej zasłynął jako miejscowość o doskonałych warunkach do uprawiania sportów zimowych. W 1939 roku został włączony do III Rzeszy. Po wojnie rozpoczął się szybki rozwój Szczyrku jako górskiej miejscowości wypoczynkowej.

Istnieją różne przypuszczenia co do pochodzenia nazwy miejscowości. Jedni sądzą, że pochodzi ona od "szczyrkania" dzwonków owiec pasących się na halach, inni przypisują ją "szczyrkaniu" narzędzi rolniczych podczas uprawy kamienistej ziemi, zaś najwybitniejszy kronikarz ziemi żywieckiej z przełomu XVII i XVIII wieku Andrzej Komaniecki twierdził, że chodziło o odgłos "szczyrkania" wody w górskich potokach. Od 1973 roku Szczyrk posiada prawa miejskie i jest obecnie miastem bardzo rozległym - ciągnie się na długości ośmiu kilometrów w dolinie Żylicy i około dwóch kilometrów w kierunku północno-zachodnim w malowniczej i spokojnej dolinie Białej.

Zaraz za Zakopcem

Szczyrk uważany jest, obok Zakopanego, za najważniejszy ośrodek narciarski Polski i jeden z większych w Europie. Więcej - jeśli Zakopane jest zimową stolicą Polski, to Szczyrk spokojnie można okrzyknąć narciarską stolicą Polski. Jest bowiem prawdziwym rajem dla narciarzy. Otoczony ze wszystkich stron górami ma dobre nasłonecznienie i doskonałe warunki śniegowe. Pokrywa śnieżna w zimie wynosi przeciętnie 30 cm w mieście i 50 cm w górach. Ale nawet brak opadów śniegu nie przeszkadza w uprawianiu białego szaleństwa. Jeśli tylko jest minusowa temperatura prawie trzydzieści armatek śnieżnych doskonale przygotuje stoki.

Reklama

W okresie zimowym działa tu ponad trzydzieści wyciągów oraz dwuodcinkowa kolej krzesełkowa. Narciarze i snowboardziści mają do dyspozycji 60 km tras o różnym stopniu trudności, w tym 10 km sztucznie naśnieżanych i ponad 3,5 km oświetlonych, umożliwiających jazdę wieczorem. Cztery trasy mają licencję międzynarodową FIS, trasa zjazdowa wiodąca ze szczytu Skrzycznego, slalom na Beskidku, Golgota i Bieńkula. Rynna snowboardowa to atrakcja dla lubiących akrobacje na desce.

Sezon zimowy rozpoczyna się tu zwykle w grudniu i trwa do początku kwietnia. Zazwyczaj najlepsze warunki panują w lutym. Urządzenia i trasy narciarskie zgrupowane są w trzech rejonach: północne stoki Skrzycznego (COS), Małe Skrzyczne (GON) i Malinów (GON), ponadto trzy wyciągi działają na Beskidzie (850 m n.p.m.), dwa na Kotarzu (964 m n.p.m.), dwa na Przełęczy Salmopolskiej (934 m n.p.m.), dwa na Czyrnej (600 m n.p.m.) i na Palenicy (680 m n.p.m.). Wyciągi narciarskie i trasy zjazdowe są pomysłowo powiązane w całościowy system.

Dopełnieniem narciarskich atrakcji są cztery skocznie narciarskie. Najstarsza powstała przed wojną na stokach Skalitego - obecnie zmodernizowana posiada licencję FIS. W latach 60. w Biłej zbudowano pierwszą w Polsce skocznię igelitową. W 1992 roku na stoku Beskidka powstała mała skocznia dla dzieci, zaś w pobliżu Przełęczy Salmopolskiej na wysokości 900 m n.p.m. zbudowano w latach 70. najwyżej położoną skocznię w Polsce.

Z Przełęczy Karkoszczonki do Biłej wiedzie naturalny (śnieżny) tor saneczkowy. Biegowe trasy narciarskie znajdują się w Salmopolu. Do dyspozycji narciarzy jest kilka wypożyczalni i punktów serwisowych sprzętu narciarskiego oraz instruktorzy. Stacje GOPR dysponują śmigłowcem. Szczyrk wielokrotnie gościł uczestników mistrzostw Polski i Pucharu Europy w narciarstwie alpejskim.

Ale ukształtowanie terenu sprawia, że również latem Szczyrk jest atrakcyjną miejscowością wypoczynkową. Znajdują się tu 72 kilometry szlaków turystycznych i osiem kilometrów spacerowych oraz 60 górskich szlaków rowerowych - specjalnie wytyczonych i oznakowanych. Ze szlaków turystycznych, łączących Szczyrk z Bielskiem, Brenną, Wisłą i Lipową, rozpościerają się wspaniałe widoki na pasmo Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego oraz na Tatry i Małe Tatry. Ze szczytu Skrzycznego można nawet latać na spadolotni.

Matka Boska na Przykrej Kępce

Ale Szczyrk to nie tylko górskie wyprawy, rowery czy narty. To również bardzo stare, ciekawe i przede wszystkim cenne zabytki. Wśród nielicznych obiektów zabytkowych w mieście, które właściwie wszystkie mają związek z kultem religijnym, są takie, które zasługują na chwilę szczególnej uwagi.

Najstarszym liczącym ponad 200 lat jest kościół pod wezwaniem św. Jakuba. Cały drewniany, zbudowany z belek związanych w zrąb. Jego dumą jest barokowa ambona, chrzcielnica i kropielnica z 1800 roku. Najstarsze zabytki, znajdujące się w świątyni, pochodzą z klasztoru Norbertanek, który zlikwidowano w Nowym Sączu. Kościół przechodził różne koleje losów i rozbudowany w latach 1937 - 1939 pozostaje niezmieniony do dzisiaj. Jest oczywiście stale odrestaurowywany i remontowany.

W Szczyrku znajduje się także wiele starych krzyży i figur. Wiszą na przydrożnych drzewach, obok ścieżek prowadzących do przysiółków. Z jedną z nich, zabytku sięgającego 1839 roku, czyli "figurki u Byrdych", stojącej przy ul. Myśliwskiej 102, związana jest legenda edukacyjno-wychowawcza. Otóż droga obok miejsca, gdzie stoi figurka, pięła się stromo w górę. Koniom ciągnącym załadowane wozy było ciężko i zdenerwowani furmani okładali je batami, przeklinając przy tym ile wlezie. Kiedy wyznali swój grzech, ówczesny proboszcz za pokutę polecił im wybudować w tym miejscu figurę Pana Jezusa. Odtąd furmani milkli w tym miejscu, bo nie wypadało już im przeklinać.

Jednak szczególnie wyjątkowym miejscem jest położone w przepięknej scenerii Sanktuarium Maryjne na Górce - kościół Matki Bożej Królowej Polski. Jak głosi legenda, właśnie tu 25 lipca 1894 r. dwunastoletniej wówczas Juliannie Pezdzie na tzw. "Przykrej Kępce" ukazała się Matka Najświętsza. 3 maja 1994 r. Biskup Bielsko-Żywiecki, Tadeusz Rakoczy, wpisał świątynię do rejestru lokalnych Sanktuariów Maryjnych.

INFORMACJE PRAKTYCZNE:

TRASY I WYCIĄGI NARCIARKSIE

1. Przełęcz Salmopolska - Biały Krzyż

Wyciąg Biały Krzyż - czynny; trasa zielona; (tel. 033/ 817-93-02)

Wyciąg Bartuś - czynny; trasa zielona; (tel. 033/ 855-36-56)

Wyciąg Harnaś - czynny; trasa niebieska; (tel. 033/ 817-99-00)

2. Krasnal, Skrzat - małe wyciągi w Czyrnej (tel. 604-517-864)

3. Gliwicka Agencja Turystyczna (GAT) - ON Czyrna-Solisko (tel. 033/ 817-87-40)

Czynne trasy:

Posrednie - Hala Posrednia - trasa zielona;

Pośrednie - Hala Pośrednia - trasa niebieska;

Pośrednie - Hala Pośrednia - trasa czerwona;

Hala Pośrednia - Solisko "Golgota" - trasa czerwona;

4. Centralny Ośrodek Sportu (COS) - kolej krzesełkowa na Skrzyczne (tel. 033/ 817-86-20)

5. Beskidek (tel. 033/ 817-84-41) - jeżeli warunki pozwolą, wyciąg zostanie uruchomiony ok. 20 grudnia br.

6. Osiołek (tel. 601-326-954) - jeżeli warunki pozwolą, wyciąg zostanie uruchomiony w okresie świątecznym.

KALENDARZ IMPREZ

14 grudnia - Świąteczny Jarmark Twórczości Ludowej w Miejskim Ośrodku Kultury, Promocji i Informacji w Szczyrku, czynne w godz. 10-17

24 grudnia - Pasterka Góralska w Sanktuarium na "Górce" oraz w Kościele pw. Św. Piotra i Pawła

27 grudnia - Koncert Kolęd zespołu "Mały Ondraszek" w Miejskim Ośrodku Kultury, Promocji i Informacji w Szczyrku, godz. 18

29 grudnia - Góralskie Jasełka w Miejskim Ośrodku Kultury, Promocji i Informacji w Szczyrku, godz. 18

30 grudnia - Spektakl "Francuz w Szczyrku" w Miejskim Ośrodku Kultury, Promocji i Informacji w Szczyrku, godz. 18

31 grudnia - Sylwester na śniegu... (Amfiteatr "Skalite")

PRZYDATNE ADRESY:

Biuro Informacji Turystycznej
ul. Beskidzka 41
tel. (33) 815 83 88

Buro Kwater Prywatnych
ul. Myśliwska 6
Tel.(33) 817-88-78 kom. 604-563-931

Biuro Usługowo Turystyczne "Watra"
ul. Górska 24
Tel. (33) 817-89-83 kom. 608-080-636

www.watra.szczyrk.pl